Дали имаме банкарска криза? Колку треба да сме загрижени?

Вестите се преплавени со информации за пропаѓањето на банки, тонењето на акциите и слични новости.

Не е ни чудо што луѓето се прашуваат: дали е ова почеток на уште една финансиска криза?

Политичарите и централните банки, велат дека ситуацијата сега е стабилна. Но, банкарските акции продолжуваат да го покажуваат спротивното.

Колку е ова лошо и што значи?

Што се случува со банките и дали тие пропаѓаат?

Швајцарскиот гигант UBS е во процес на преземање на Credit Suisse, уште еден швајцарски магнат кој ги затвори вратите. Иако овие две банки се со седиште во Швајцарија, нивните инвестициско-банкарски гранки работат низ целиот свет.

Швајцарското банкарство ја има најголемата репутација за финансиска стабилност, така што лизгањето во неизвесност за Credit Suisse и нестабилната врска со UBS, ги оставија Швајцарците прилично збунети.

Две американски банки веќе колабираа овој месец - Silicon Valley Bank и Signature Bank - и двете главно задолжени за технолошкиот сектор. Иако тоа се најголемите банкарски неуспеси во САД од 2008 година, ниту еден не беше блиску до големината на Credit Suisse.

Ниту една друга банка не пропадна, но централните банки беа доволно загрижени да објават нови мерки за да се обезбеди дополнителна готовина на располагање за да се осигураат дека финансиските трансакции продолжуваат како нормални.

Тоа е вид на акција што беше преземена за време на финансиската криза во 2008 година и на почетокот на пандемијата, дизајнирана да ја зајакне довербата и да се осигура дека банките се уште можат да даваат заеми и да ги исплаќаат клиентите кои сакаат да ги извадат своите пари.

Зошто се случува ова сега?

Credit Suisse имаше проблеми сама по себе - погрешни чекори околу управувањето со ризици години наназад, скандали во кои беше фатена, вклучително и перење пари, а минатата година пријави голема загуба.

Но, минатата недела се најде во ненадејна надолна спирала, и покрај итен спас од 50 милијарди швајцарски франци од Швајцарската Национална Банка, а нејзините клиенти почнаа да ги префрлаат своите средства во други банки.

Жртвите на американските банки се соочија со различни предизвици. Signature Bank беше погодена од неодамнешните големи падови на вредноста на криптовалутите, и заедно со Silicon Valley Bank открија дека нивните биланси не се доволно силни за да се справат, кога штедачите побрзаа да ги извадат своите пари.

Но, постои заеднички фактор кој влијае на сите три и на банкарскиот сектор пошироко: наглото зголемување на каматните стапки.

Централните банки ширум светот ги зголемуваат трошоците за задолжување во обид да го намалат растот на цените. По години на многу ниски каматни стапки, тоа дојде како шок.

Банките кои поседуваат државни обврзници, чија вредност се намалува кога каматните стапки растат, одеднаш открија дека нивните средства вредат помалку.

Тоа го погоди целиот банкарски сектор, но помалите банки се поранливи.

Најголемите банки на Вол Стрит организираа трка за спасување на друга банка фокусирана на технологија, First Republic Bank со седиште во Сан Франциско. Федералниот резерв Американската Централна Банка, соопшти дека имало пораст на итни заеми на американските банки генерално.

Дали моите пари се безбедни?

Обичните луѓе немаат многу причини да се плашат за своите средства. Во многу малку веројатно сценарио банка да пропадне, тогаш постои заштита на депозитите.

Во Обединетото Кралство, тоа значи дека се заштитени 85.000 фунти по лице, по институција (или 170.000 фунти на заедничка сметка). Значи, ако имате 85.000 фунти во една банка и други 85.000 фунти во посебно лиценцирана банка, тогаш се е безбедно ако и двете пропаднат, според Шемата за Компензација на Финансиски Услуги. Постои и повисока привремена граница од 1 милион фунти за шест месеци, доколку добиете ненадеен прилив на средства, како што е наследство.

Заштитата е слична во ЕУ, а американската влада долго време ги чуваше депозитите до 250.000 долари.

Дали е ова банкарска криза како во 2008 година?

Не постои истиот системски проблем каков што беше во 2008 година, кога банките ширум светот одеднаш открија дека се изложени на ризични инвестиции на американскиот пазар на недвижнини.

Тоа доведе до огромни владини пакети за спас и глобална економска рецесија.

Оттогаш, на банките им е наредено да држат повеќе капитал, а регулативите околу ризикот се заострени. Така, повеќето експерти веруваат дека влијанието на овие моментални неволји ќе биде одложено.

Сепак, светот на банкарството е исклучително комплициран. Може да биде тешко да се идентификува каде би можеле да лежат новите кревкости, се додека системот не се најде под притисок, како што беше кога владата на Лиз Трас ги изненади пазарите со својата нова економска стратегија во септември, и како што е сега со повисоки каматни стапки и колеблива доверба.

Нервозата околу здравјето на банките често е заразна. И ако луѓето почнат да се грижат за нивните депозити, тие можат да ги преместат со само неколку клика.

Дури и ако не го видиме целосниот пад на довербата што ја карактеризираше финансиската криза, сепак би можеле да видиме како регулаторите дополнително ги заоструваат правилата и банките се повлекуваат од нивната подготвеност да даваат кредити.

Тоа би можело да ја залади глобалната економија, во време кога многу работи зависат од неа.

Извор: bbc.com